Fysisk aktivitet i psykisk helsearbeid - sammendrag på samisk
Dát čoahkkáigeassu guoskkaha fysalaš doaimmaid dikšunvuohkin rávisolbmuid psyhkalaš dearvvašvuođafuolaheamis. Das čilgejuvvojit dutkan- ja ovdánahttinbargu, lágat ja njuolggadusat, almmolaš dokumentašuvdna ja eará dieđut mat sáhttet lohkkiide addit bajilgova áššis.
Čoahkkáigeassu
Čoahkkáigeassu fátmmasta eatnasa riikkaidgaskasaš dutkamiin, go leat unnán publikašuvnnat main lea empiriija Norgga konteavsttas.
Fátmmastuvvon dutkan- ja ovdánahttinbarggut čájehit ahte fysalaš aktivitehta dikšunoktavuođas sáhttá maiddái bures doaibmat deprešuvnna vuostá. Fysalaš aktivitehta sáhttá leat ávkkálaš sisbalu, gárrendillegillámušaid ja psykososiála gillámušaid divššus, muhto leat ain váilevaš dieđut dan birra. Olbmot geain leat psyhkalaš dearvvašvuođahástalusat dovdet ahte fysalaš aktivitehta láhčá diliid sosiála interakšuvnnaide, vásihuvvo ulbmillažžan, addá identitehtadoarjaga ja rumašlaš návccaid. Olbmuin geain leat psyhkalaš dearvvašvuođahástalusat sáhttet gal leat hástalusat fysalaš aktivitehtaid dáfus maid. Ieš dat psyhkalaš buozanvuohta, dálkasiid liigeváikkuhusat, heittot rumašlaš návccat, heittot iešdovdu ja máŋggabealat eastagat doalahit sin eret fysalaš doaimmain. Eará hástalusat sáhttet leat dearvvašvuođabargiid guottut, resurssat ja gelbbolašvuohta, ja suohkaniid váilevaš čuovvolanfálaldagat fysalaš doaimmaid hárrái.
Čoahkkáigeasus ovdanbuktojuvvojit maid iešguđetlágan aktivitehtaarenat ja doaibmabijut fysalaš aktivitehtaid hárrái mat báikkálaččat čađahuvvojit psyhkalaš dearvvašvuođabarggus miehtá Norgga. Dát leat juhkkojuvvon váldo kategoriijaide; Lášmmohallanterapiija ja Lášmmohallanklinihkat, Hárjehallangaskkusteaddji, Aktivitehtaguovddážat ja vuosttašceahkkefálaldagat, Friskliv-guovddážat, Aktiiva beaivedoaimmat, Valáštallansearvvit, ja Eaktodáhtolaš organisašuvnnat. Fátmmastuvvon publikašuvnnat čujuhit maiddái čuovvovaš fáktoriidda mat leat deaŧalaččat dasa ahte lágidit diliid fysalaš doaimmaide psyhkalaš dearvvašvuođabarggus: Rámmaeavttut ja heiveheapmi, Motivašuvdnabiras ja dearvvašvuođabargiid rolla/gelbbolašvuohta, Doarjja hárjehallanjoavkkus ja variašuvdna aktivitehtaid dáfus.
Dutkan- ja ovdánahttinbargu fysalaš aktivitehtaid hárrái psyhkalaš dearvvašvuođabarggus Norgga suohkaniin lea almmotge váilevaš, erenoamážit sidjiide geat ožžot suohkanlaš dearvvašvuođa- ja fuolahusbálvalusaid. Lea maid erenoamáš dárbu háhkat eanet máhtu geavaheddjiid vásáhusaid ja preferánssaid birra fysalaš aktivitehta dáfus, ja suohkaniid vásáhusaid birra iešguđetlágan aktivitehtadoaimmaid hárrái.